Son yıllarda Omega 3 yağ asitlerinin, gebelikte hem bebek hem de anne açısından önemi çok daha iyi anlaşıldı.
Gebelikte Omega 3 gereklimi?
Omega 3 denilen madde bir çoklu doymamış yağ asitidir. Bunlar esansiyel yağ asitleridir, insan vücudunda üretilemezler, mutlaka dışarıdan alınmaları gerekir. Yani sadece gebelerde değil her insanın vücudunda kullanılan gerekli maddelerdir. Omega 3 hem annenin hem bebeğin sağlığı için önemlidir.
Gebelik ve Beslenme
Sağlıklı bir gebelik dönemi yaşamanın önemli kriterlerinden birisi de uygun ve düzenli şekilde beslenmektir. Burada önemli olan fazla miktarda yemek değil kaliteli beslenmedir. Kaliteden kastedilen ise gebelik sırasında gereksinim duyulan tüm maddeleri yeterli ve uygun miktarlarda almaktır.
Omega 3 Omega 3 adı verilen maddeler biyokimyada çok zincirli doymamış yağ asitleri olarak adlandırılan yapıtaşlarıdır. Balık başta olmak üzere bazı besin maddelerinde bolca bulunurlar. Bunlar aynı zamanda esansiyel besin maddeleri sınıfındadırlar.Yani insan vücudunda üretilmedikleri, buna karşın fiziksel ve zihinsel gelişim için varlıkları elzem olduğu için dışarıdan besinler yolu ile alınmaları şarttır.
Omega 3’lerin değişik türleri
Omega 3 belirli bir grup yağ asidine verilen genel bir isimdir. Üç ana tip omega 3 yağ asidi vardır. Bu 3 değişik türün de vücutta değişik görevlerde rol aldığı düşünülmektedir
• Eicosapentaenoic acid (EPA): EPA temel olarak balık ve balık yağında bulunur.
• Docosahexanoic Acid (DHA): DHA vücut fonksiyonları için en önemli olan yağ asididir ve temel olarak balıkta bulunur.
• Alpha-Linolenic Acid (ALA): ALA en çok koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur ve vücutta önce EPA’ya daha sonra ise DHA’ya dönüştürülür.
Omega 3’ler ve gebelik?
Son yıllarda Omega 3 yağ asitlerinin gebelikte hem bebek hem de anne açısından önemi çok daha iyi anlaşıldı. Yapılan çalışmalar Omega 3 yağ asitlerinin anne karnındaki bebeğin
• Beyin oluşumu ve gelişimi,
• Görmeyi sağlayan retina’nın gelişimi,
• Sinir sisteminin gelişimi
aşamalarında önemli rol oynadığını göstermiştir.
Öte yandan anne açısından bakıldığında ise gebelik zehirlenmesi olarak adlandırılan preeklampsi, erken doğum ve doğum sonrası depresyon risklerini azalttığı düşünülmektedir.
Gebelik sırasında besinler yolu ile yeterli miktarda omega 3 alınmadığında bebek gereksinim duyduğu bu maddeleri annenin depolarından kullanmaktadır. Omega 3 lerin beyinde depolandığı düşünüldüğünden bu durumda tüm gebelik boyunca anne bir miktar beyin hücresi kaybına uğrayabilir.
Omega 3 yağ asitlerinin aynı zamanda bebeğin büyümesine ve kilo almasına da yardımcı olduğu bu sayede düşük doğum ağırlığının önüne geçebildiği kabul edilmektedir.
Gebelik sırasında yeterli miktarda Omega 3 alan annelerin bebeklerinin uzun dönemde dikkat toplama yeteneklerinin daha fazla olduğu ve benzer şekilde görme gelişimlerinin omega 3 almayan annelerin bebeklerine göre daha iyi olduğu da ileri sürülmektedir. Ayrıca Omega 3 alan annelerin bebeklerinin ileri dönemde daha az davranış problemi gösterdiği ve meme ile prostat kanserine yakalanma şanslarının daha azaldığı da ileri sürülmektedir.
Yapılan bir çalışmada 9 aylık bebeklerin sorunla karşılaştığında çözme yetenekleri incelenmiş ve anneleri gebelik sırasında omega 3 alan bebeklerin bu konuda almayanlara göre anlamlı oranda daha başarılı olduğu gösterilmiştir.
Aynı çalışmada Omega 3 alımının bebeklerin IQ düzeyi ya da hafıza yeteneklerini etkilemediği ortaya konmuştur.
Omega 3 alınma zamanı
İdeal olan kendi sağlığınız açısından da tüm yaşamınız boyunca yeterli miktarlarda omega 3 almanızdır.
Bebeğinizin gelişimi açısından ise son 3 ayda günde en az 250 mg Omega 3 alınması önerilmektedir. Bu dönem bebeğin beyin gelişiminin %70’inin gerçekleştiği devredir. Ayrıca sinir sistemi de gelişimini büyük ölçüde bu son dönemlerde tamamlar.
Omega 3 kaynakları
Omega 3ler açısından en zengin besin maddeleri balıklardır. Bunlar arasında en fazla Omega 3 içerenler ise
• Uskumru
• Ringa balığı
• Sardalya
• Hamsi
• Somon
• Ton balığıdır
Küçük balıkları tercih edin
Bu balıklar arasında büyük olanlar civa başta olmak üzere bazı kimyasal çevresel faktörler tarafından kirletildiğinden küçük balıkların tercih edilmesi önemlidir.
Omega 3 yağ asitleri balık dışında diğer bazı besin maddelerinde de bulunmaktadır.
• Ispanak, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Keten tohumu
• Ayçekirdeği
• Omega 3 ile zenginleştirilmiş yumurta, ekmek, meyve suyu gibi besinler
ve bunların dışında belki de en önemlisi Ceviz
Balık Karaciğerinden hazırlanmış olanlardan uzak durun
Besinler yolu ile alınmakla birlikte gebelikte yeterli miktarda Omega 3 aldığınızdan emin olmak için doktorunuz gebeliğinizin 2. yarısında size balık yağı tabletleri almanızı önerebilir. Burada önemli olan balık karaciğerinden hazırlanmış ürünleri kullanmamaktır. Bunlar yüksek dozda A vitamini içerdiğinden bebek üzerinde olumsuz etkilere neden olabilirler.
Gebelikte Omega 3 Etkisi
• Balık yağını fazla tüketen toplumlarda, gebelik zehirlenmesi düşük oranda görülmektedir.
• EPA ve DHA içeren balık yağı preparatlarıyla yapılan desteğin gebelik süresini ve doğum ölçülerini (ağırlık, boy, kafa çevresi) olumlu etkilediği bildirilmektedir.
• Klinik çalışmalarda gebelik süresinin ortalama 2.5-6 gün kadar uzadığı belirtilmiştir.
• Gebelik boyunca Omega 3 desteği alan annelerin bebeklerinin ortalama 172 gram daha ağır, 0.7 cm daha uzun ve baş çevrelerinin 0.5 cm daha geniş olduğu saptanmıştır.
• 34 haftadan önce doğan bebek oranı da anlamlı ölçüde düşük ve bebeklerin hastanede kalma süresi anlamlı derecede kısa olmuştur.
• Gebeler yeteri kadar Omega 3 yağ asidi tüketmezlerse prematüre doğum riski ile karşı karşıya kalabilirler. Günde 150 miligramdan düşük miktarda EPA+DHA tüketen kadınların prematüre doğum riskinin en yüksek düzeye ulaştığı bildirilmiştir.
• Gebelik ve emzirme dönemi boyunca Omega 3 yağ asitlerinin bebek tarafından vücutta fazla tüketilmesi, perinatal depresyon riski ile bağlantılı bulunmuştur. Anne bebek etkileşimini olumsuz etkiler.
• Anneye Omega 3 desteği yapılmasının bebekteki alerjik hastalıkları (atopik egzama, yumurta alerjisi) azalttığı düşünülmektedir.
Ceviz ve Omega 3
Cevizde bulunan alfa linoleik asidin EPA ve DHA’ya dönüşmesi için uzun bir süreç lazımdır. Ceviz gerçek bir Omega 3 kaynağı değildir ve Omega 3 açısından faydalı olabilmesi için kilolarca tüketilmesi gerekir.