Anne sağlığı ve bebeğin sağlıklı gelişimi

Anne sağlığı ve bebeğin sağlıklı gelişimi için gebelerin nelere dikkat etmesi gerekir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Abdulaziz Akkaya, anne sağlığı ve bebeğin sağlıklı gelişimi için gebelerin beslenmesinde nelere dikkat etmeleri gerektiğini konuştuk.

Gebelikte beslenme; doktorlar kadar gebeler ve yakınlarının da önemle özerinde durduğu bir konu. Kuşkusuz gebelerin beslenmesinde birçok önemli detay var ama ” Gebeler beslenirken en çok neye dikkat etmeli?

Gebelik boyunca prensip: doğal olanı yapay olana tercih ediniz! Gebelik olsun olmasın. Hazır gıdalardan, konservelerden, dondurulmuş gıdalardan kaçının. Doğal besinler tüketin. Hazır içecekler, hazır çorbalar ve mevsiminde olmayan sebze ve meyvelerden uzak durun.

Elbette her kes için geçerli ama gebelikte beslenmenin önemi nedir?

Gebelikte en önemli konu, kaliteli ve dengeli beslenme. Bu durum hem rahat gebelik süreci geçirmek, hem de sağlıklı doğum için gereklidir. Gebeliğin 3. ayından itibaren, dengeli ve disiplinli beslenmeye mutlaka düzenli egzersiz programı eklenmelidir.

Gebelik, insan yaşamında beslenmenin en önemli olduğu evrelerden biri. Yeterli ve dengeli beslenmek, planlı hareket etmek, fiziksel aktiviteyi uygun düzeyde tutmak hem bebeğin gelişimine katkıda bulunur hem de anne adayının vücudunda oluşacak değişimlere hazırlanılmış olunur.

İnsanoğlunun en hızlı büyüdüğü dönemdir, gebelik. Bu dönemde bebek, gerekli besinleri göbek kordonu yoluyla annesinden almaktadır. Bu nedenle gebelik sırasında anne adayının beslenmesi, bebeğin sağlıklı gelişimi için çok önemli. Annenin sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmesi, gebeliğe özgü bazı sorunları yaşamaması veya daha hafif atlatması, daha rahat bir lohusalık dönemi geçirmesi, lohusalıkta anne sütünün yeterli ve kaliteli olması içinde kaliteli ve dengeli beslenmesi çok önemli.

Gebelik boyunca kilo alımı nasıl olmalıdır?

Anne adayının kilosuna göre değişir. Zayıf bir anne adayı daha fazla kilo alabilir. Şişman bir anne adayının ise daha az kilo alması gerekli. Gebeliğe fazla kilo ile başlandıysa en fazla 7-8 kilo alınmasını öneriyoruz. Eğer ikiz bebek bekleniyorsa, 17-22 kilo ağırlık kazanımı normaldir. Ama ortalama olarak 9 ay 10 gün içerisinde 12-13 kilo almasını istiyoruz. İlk 12 haftada 1 veya 2 kilo, sonraki 12 haftada 4-5 kilo, yine son dönemde 4-5 olmak üzere toplamda 12 kilonun geçilmemesi ideal olanı.

İlk üç ayda anne adaylarının kilosu genellikle sabit kalır. Hatta bulantı ve kusmaların çok olduğu durumlarda bir miktar kilo kaybı bile görülebilir. Bu durumda telaşa kapılmaya gerek yoktur. Bulantılar bittiğinde kilo almaya başlanacaktır. Bu dönemde bebeğin yetersiz besleneceği endişesi yersizdir. Çünkü bebek ilk üç ay çok küçüktür . Hiçbir şey yemeseniz de tüm ihtiyaçlarını anne vücudundan karşılayacaktır.

Hamilelikte öğün düzeni ne olmalıdır?

Gebelikte 3 ana, 3 ara öğün tüketilmelidir. Gebelik sırasında öğün sayısını artırarak aynı miktarda besin almak, midenin aşırı dolmasını engelleyeceği için bulantı, mide yanması, bağırsaklarda gaz birikimi, şişkinlik, hazımsızlık gibi sorunları da önleyecek, sindirim sisteminin daha iyi çalışmasını sağlayacaktır.

Gebelikte folik asit ve demir alımı önemli midir?

Folik asit kan hücresi yapımında, DNA sentezinde ve hücrelerin yenilenmesinde çok önemli görevler üstlenir. Gebeliğin öncesinde alınmaya başlanmalıdır ve ilk üç ay devam edilmelidir. Folik asit eksikliği bebeklerde ‘nöral tüp defekti’ adı verilen omurga defektlerine yol açabilmektedir. Bu nedenle gebelik öncesi üç ay boyunca ve gebeliğin ilk 12 haftasında günde 400 mg folik asit kullanımı önerilmektedir.

Gebelik sırasında kan hacmi yüzde 50 oranında artar ve buna bağlı olarak bir anemi(kansızlık) tablosu ortaya çıkar. Bunu gidermek için gebelik boyunca düzenli demir alımı çok gereklidir. Ayrıca gebeliğin ikinci yarısında bebek demir depolarını oluştururken annenin demir depolarını kullanır. Demir eksikliği ile doğan bebekte halsizlik, meme emememe görülür ve dolayısıyla gelişimi yavaşlar. Günde 60 mg elementer demir alımı önerilmektedir.

Gebelikte kalsiyum ve D vitamini alımı önemli midir?

Kalsiyum, kemik ve diş gelişimi için çok önemli bir maddedir. Ayrıca kas dokularının kasılma fonksiyonunun sağlanmasında ve kan pıhtılaşması mekanizmasında rol oynar.

Bebeğin iskelet sistemi ve dişlerinin gelişimi için yeterli miktarda kalsiyum alınmalıdır. Bu gereksinim de dengeli beslenmeye ek olarak günde 1-2 bardak süt alımı ile gerçekleşebilir.

Anne adayı, süt içemiyorsa yoğurt, ayran, peynir gibi süt ürünleri de tüketebilir. Ama sütte daha fazla kalsiyum olduğu gibi, sütün içerisindeki proteinler ve laktoz denilen süt şekeri de gebelikte çok faydalıdır. Yağı alınmış sütlerde bazı yağda eriyen vitaminler kaybolduğundan önerilmemektedir.

D vitamini de kalsiyumun vücutta kalmasını sağladığı için önemli. Günlük besinler çok az miktarda D vitamini içerirler. Bu vitamini özellikle güneş ışınlarının etkisiyle organizma kendisi üretir. Bu yüzden D vitaminin eksikliğine en iyi ilaç açık hava ve güneştir.

Gebelikte özellikle tüketilmesini istediğiniz yiyecek ve içecekler neler?

Sabah ve akşam birer bardak süt öneriyoruz veya kalsiyumlu gıdalar. Yoğurt, peynir, çökelek gibi.. Yumurta haftada 2 veya 3 defa yenmeli. Yumurtanın beyazı protein, sarısı kolesteroldür. Daha çok beyazını tüketsinler. Bebeğin zekasının gelişmesini istiyorsak balık mutlaka yenmeli.

Hamsi, sardalya gibi küçük balıklarda fosfor içeriği çok fazladır. Büyük balıklarda ağır metal tehlikesi olduğundan çok tüketilsin istemiyoruz. Çipura veya levrek hizasında olmalı büyüklük. Somonda da çok fazla omega 3 var.

Kültür balıkları yerine deniz balığı öneriyoruz. Omega 3 dışarıdan destek olarak alınacağına besin yoluyla alınması daha iyi. Ceviz, fındık, badem her gün 1-2 tane yenebilir. Özetle her şeyin doğalını tercih edeceğiz. Örneğin kabızlık mı oldu? Kuru kayısı, kuru incir, kuru erik yenmeli.

Eğer bir sakıncalılar listesi yapacak olursanız, ilk neleri sıralarsınız?

* Sigara ve alkol kullanılmamalı, hatta sigara dumanına maruz kalınmamalıdır.
* Çay, kahve gibi içeceklerin tüketimini azaltıp yerine ayran, süt ve taze sıkılmış meyve suları tercih edilmeli. Çay açık ve limonlu tüketilmelidir.
* Asitli, kolalı içeceklerden, diyet ürünlerden uzak durulmalıdır. Sakkarin veya aspartam gibi yapay tatlandırıcılar yerine şeker kullanılmalıdır.
* Sosis, salam, sucuk gibi şarküteri ürünler mümkün olduğunca az tüketilmelidir.
* Yemeklerde iyotlu tuz kullanılmalı, y emekleri tuzsuz pişirilmelidir.
* Kızartmalar, tatlılar, hamur işleri mümkün olduğunca az tüketilmelidir.
* Çiğ köfte, somon füme, suşi gibi çiğ etlerden ‘toksoplazmozis’ tehlikesi nedeni ile hamilelik boyunca uzak durulmalıdır.
* İyi yıkanmamış sebze ve meyveler ne kadar doğal olurlarsa olsunlar hamileler için sakıncalıdır. Sebze, meyve ve kuru baklagilleri iyice yıkanmadan tüketilmemelidir.

Katkı maddeli gıdalar konusunda esas çekinceniz nedir? Bebek mi, annenin sağlığı mı?

Hem annenin sağlığı hem bebek. Zaten annenin sağlığı bozulursa bebeğin sağlığı da kötü etkilenir. Önemli olan, ikisinin de sağlığını da korumak. Doğal olanı her zaman yapay olana tercih ediyoruz….