Bundan önceki iki yazımızda “İlk Doğumevi Nasıl Açıldı” ve “Kadın Doğumcu Ölümden Nasıl Döndü?” başlıkları ile size tanıtmaya çalıştığımız Dr.Besim Ömer Akalın‘ın başarıllarla dolu yaşam hikayesini özet olarak yazmaya çalıştırm.
1862’de istanbul’ da doğan Besim Ömer Paşa’nın babasının ismi Ömer Şevki Paşadır. Babası Nardalı Ömer Şevki Paşa, ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ında Sinop milletvekili. Annesi Afife Hanım ise Yaşar Paşa’nın kızı.
İlk öğrenimini Priştine ve Kosova’da Mülkî Rüştiyesi’nde tamamlayan Besim Ömer Paşa, daha sonra Gülhane Askeri Okulu’na ve Kuleli Askeri Lisesi’ne devam etmiştir. Yüksek öğrenimini Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne’de askerî öğrenci olarak ve her sınıfta birinci olarak 1885’te bitirdi.
1885 yılında Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’yi (Tıp Okulu) yüzbaşı rütbesiyle bitirene Dr. Besim Ömer Akalın bir süre Yunanistan sınırında askeri hekim olarak görev yaptı.
Askeri hekim olarak görev yaptığı sırada tifoya yakalanınca İstanbul’a geri döndü ve Tıp Okulu doğum kliniğinde öğretmen yardımcısı olarak göreve başladı.
1887’de Paris’e uzmanlaşma için giden Besim Ömer; buradaki deneyimlerini iki kitapla ülkemize taşımıştır. “Doğum Tarihi” isimli kitabı ülkemizde doğumla ilgili ilk çağdaş eser özelliğini taşımaktadır.
Paris’teki eğitiminin ardından 1891 yılında İstanbul’a döndü. Ferik rütbesiyle askeri tıbbiye’ de profesör olarak görev yapmaya başladı.
Dr. Besim Ömer Akalın’ın gerçekleştirmek istediği en önemli iş; bir doğum kliniği açmaktı. Ancak dönemin anlayışı bir doğumhanenin açılışına resmi olarak izin vermiyordu. Dr.Besim Ömer Akalın; buna rağmen 1892’de Demirkapı’daki Taşkışla’ya yakın bir bölgede üç odadan oluşan küçük bir binayı gizlice doğum kliniği haline getirdi. Bu klinik; ülkemizdeki ilk doğum kliniğidir.
1893 yılında; Brüksel’de toplanan uluslar arası kongreye devlet tarafından gönderildi. Aynı yıl; Dr. M. Nizamettin ile birlikte “Kadın Hastalıkları” isimli bir kitabı Osmanlıcaya çevirdi. Dr.Besim Ömer; kadın sağlığı ve doğumun yanında çocuk sağlığı alanında da eserler vermiştir. Ayrıca tıp hijyeni, asepsi ve antisepsi konularında da çalışmaları olmuştur. 1895 yılında Ebe Okulu’na öğretmen olarak görevlendirilmiştir. Ebeliği ayrı bir meslek dalı olarak değerlendiren Dr. Besim Ömer Akalın; ebelik eğitiminde adeta yeni bir çağ açarak Ebe Okulu’nu çağdaş bir özelliğe kavuşturmuştur. Ebelik alanında ilk kitaplara da imza atarak “Doğurduktan sonra”, “Ebe hanımlara öğütlerim” ve “Ebelik” isimli kitaplarını yayınladı. Dr. Besim Ömer Akalın; bu çalışmalarıyla ülkemizde çağdaş ebeliğin kurucusu oldu. Yazdığı bilimsel eserleri yanında halkı eğitmek içinde kitaplar yazmış, ilk doğum kliniğini açarak kadınların hekimler tarafından muayenesini sağlamıştır.
Kızılay
1899’da Doğum Kliniği şefliğine atanan Dr. Besim Ömer Akalın 1909 yılında da kliniğini Kadırga’ya taşıdı. 1928 yılına kadar Kadırga’da bulunan klinik daha sonra Haydarpaşa’ya taşındı. Dr. Akalın; şimdiki ismi Kızılay olan Hilali Ahmer’in kuruluş çalışmalarında çok aktif görevler üstlenmiş kadınlar kolunun kurulmasına önayak olmuştur. Dr. Besim Ömer Akalın’ın kadınların tıp bilimine katılımında büyük emeği olmuştur.
Hastabakıcılık
1915 ve sonrasında bu kez hastabakıcılık mesleği üzerine eğilen Dr. Besim Ömer Akalın; bu alanda da bilimsel eserler vermiştir. Başlıca kitapları; “Hastabakıcılık”, “İlk yardım”, “Savaş zamanında hastabakıcının bir günlük görevi”, “Hastabakıcılığa dair” olmuştur. Besim Ömer’in kurulmasında öncü olduğu bir diğer dernek de halen çalışmalarını sürdüren Verem Savaş Derneği’dir. 1918 yılında kurulan derneğin kuruluş çalışmalarında yer aldı. 1921 yılında M. Kemal Atatürk’ün öncülüğünde kurulan Çocukları Koruma Derneği’nin kurucularındandır.
Rektörlük
1919 yılında Darülfünun’a “Emîn” (rektör) seçildi.
İlk kadın cerrahlar
1922 yılında, o zamanki adı Haydarpaşa Tıp Fakültesi olan, Mekteb-i Tıbbîye-i Şâhâne’ye 7 kız öğrencinin kaydını yaptırmıştır. Türkiye’nin ilk kadın doktorlarının ve cerrahlarının yetişmesine ön ayak olmuştur.
Besim Ömer Paşa’nın 1938’de kurucusu olduğu bir başka kuruluş da Türk Tıp Tarihi Kurumu’dur. Ülkemizde; kadın sağlığı, doğum, ebelik, çocuk sağlığı, Kızılay, hastabakıcılık, verem, tıp tarihi alanlarında öncü uğraşlar vermiş Dr. Besim Ömer Akalın; 19 Mart 1940 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.
İkinci Meşrutiyet’te, rütbesi paşalıktan albaylığa indirilen Dr. Besim Ömer Akalın’a, halk sevgi ve saygısından dolayı Besim Ömer Paşa demeyi sürdürmüştür.
Akalın soyadı
1934 yılında Akalın soyadını aldı.
Milletvekilliği
1933’teki üniversite reformu sırasında kadro dışı bırakıldı. 1935-40 arasında milletvekilliği yaptı
Nevsâl-i Âfiyet
Dr. Besim Ömer Akalın’a Türkiye’deki ilk tıp yıllığı Nevsal-ı Afiyet’i hazırlamıştır. Sürekli yayınladığı “Nevsâl-i Âfiyet” yıllıkları ile tıbbi yayıncılığı başlatmış oldu.
1940 yılında vefat etti