Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr.Abdulaziz Akkaya “Dünya Hepatit Günü” dolayısı ile yaptığı bilgilendirme de 28 Temmuz gününün Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Hepatit Birliği tarafından “Dünya Hepatit Günü” olarak belirlendiğini belirterek, “Bütün dünya da olduğu gibi ülkemizde de gün dolayısıyla düzenlenen çeşitli etkinliklerle, kamuoyunun dikkati hepatit hastalıklarına çekilmesi amaçlanmaktadır.” dedi.
Etken virüsler
Bir karaciğer hastalığı olan hepatitin çoğunlukla virüslerden bulaştığına dikkat çeken Op.Dr.Akkaya, “Hepatit en basit anlamıyla karaciğerin iltihabıdır ve pek çok nedene bağlı olarak oluşabilir. Bu nedenlerin başında viral infeksiyonlar gelmektedir. Hepatit hastalığının 7 türü olup A, E, F tipi hepatitler, virüs bulaşan su ve besin maddelerinin ağızdan alınması ile oluşur. B, C, D, G türü hepatitler ise kanla temas, tükürük ve cinsel ilişki yoluyla bulaşır.” şeklinde konuştu.
Aşılanmak önemli
Hepatit A ve B virüsünden korunmanın en etkili yolunun aşılanmak olduğuna vurgu yapan Op.Dr.Akkaya, Türkiye’de Hepatit A aşısını, çocuklara 18. ay ile 24. ayda ücretsiz uygulandığını söyledi.
Op.Dr.Akkaya, Hepatit B aşısının da güvenli ve etkili bir aşı olduğunu; Türkiye’de Hepatit B aşısının, 1998 yılından beri her yeni doğan bebeğe ücretsiz olarak doğum yapılan hastanelerde ve aile hekimliğinde uygulandığını ifade etti.
Hepatit B aşısı bebeklere doğumda, 1.ayın sonunda ve 6.ayın sonunda; çocuklara ve risk grubunda olan kişilere 0.-1.-6. aylarda toplam 3 doz ücretsiz olarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı kuruluşlarda uygulanıyor.
Hepatit C hastalığına karşı aşı ise henüz bulunmamaktadır.
Gebelik ve Hepatit
Gebelik ve hepatit iki ayrı durumu anlatır. Birincisi gebelik sırasında ortaya çıkan akut hepatit tablosu, ikincisi ise kronik hepatit hastasının gebe kalmasıdır. Her iki durumda da ilk soru bu durumun bebeği nasıl etkileyeceği, ikinci soru ise kronik hepatit hastasının gebelikten nasıl etkileneceğidir?
Hepatit Hastalığı Gebelikten Etkilenir mi ?
Hepatit E hariç, gebe kalmak hepatitlerin seyrini değiştirmemektedir. Hepatit E gebelerde çok ağır ve hızlı seyreder. Yani Hepatit E virüs enfeksiyonu hariç diğer viral hepatitlerin seyri gebelikle değişmez.
Gebeliğin kendisi hepatitin seyrini değiştirmez, kötüleştirmez, ancak karaciğer hepatit nedeniyle zarar görmüş ise gebeliğin yağlı karaciğeri denen akut karaciğer yetmezliği tablosuna neden olabilir.
Gebelikte ortaya çıkan sarılıkların diğer nedenleri
Gebeliğin akut yağlı karaciğeri: karaciğer hastalıkları, enzim eksiklikleri ve metabolizma hastalıklarına bağlı olarak yada bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkabilir. Gebeliğin akut yağlı karaciğeri hızla kötüleşen bir tablodur ve anne ve bebeğin kaybına yol açabilir. Tedavisi ise gebeliğin hızla sonlandırılması ve yoğun bakım destek tedavisidir. Karaciğer hasarı çok değilse gebeliğin sonlandırılması ile hasta hızla düzelir.
Gebelerde görülen sarılıkların en sık sebeplerinden birisi de safra taşı tıkanmalarıdır. Gebelikte ortaya çıkan viral hepatitler ile karıştırılır ancak gebelerin % 6 sında gebeliğe bağlı safra koyulaşması nedeniyle taşlar ve tıkanma oluşabilir. İlk 6 ayda bu taşlar laparoskopik olarak alınabilir.
Gebelikte karaciğer testleri
Karaciğer testleri gebelikte yükselir özellikle ALP (Alkali Fosfataz) gebeliğe bağlı olarak 3-4 kat artar çünkü plasenta dada ALP yapılır. Gebelik sırasında ALP miktarının beklenenden çok daha fazla artması ya plasentada yada karaciğerde bir problem olduğunu gösterir. Hepatit, safra taşı tıkanması, ilaca bağlı karaciğer hasarı, aşırı gebelik kusması, gebeliğin akut yağlı karaciğeri vb.).
Gebelikte Hepatit A
Hepatit A su ve gıdalar ile ağızdan bulaşan viral bir hepatit tablosudur. Hastalık 3-6 haftalık bir kuluçka süresinden sonra ortaya çıkar.
Dünyada her 1000 gebede 1 akut hepatit a tablosu görülmektedir. Akut Hepatit A laboratuvar testleri ile kolayca tespit edilir. Anti-HAV IgM pozitif olması akut Hepatit A hastalığını gösterir. Akut hepatit a hastalığı gebelikten etkilenmez yani gebelerde daha ağır yada daha hafif seyretmez.
Akut Hepatit A hastalığının özel bir tedavisi yoktur. Tedavisi dinlenme, istirahat, dengeli beslenmedir ve genellikle bir iki ayda düzelir. Eğer yeni doğan bebeğe bulaşırsa bebekte de bir iki ay içinde kendiliğinden düzelir ve hayat boyu bağışıklık bırakır.
Eğer bir gebeye Hepatit A bulaştığı düşünülüyor ise ( hastalığın çok görüldüğü bir bölgeye seyahat veya salgın vb. ) bu durumda gebe hepatit a aşısı ve gamaglobülin ile korunmaya alınmalıdır.
Gebelikte Hepatit B
Viral hepatitler içinde anneden bebeğe en çok geçen Hepatit B dir. Hepatit B virüsü son derece bulaşıcı bir virüstür.
Gebelik sırasında yeni ortaya çıkan Hepatit B hastalığı büyük ihtimalle sarılık ile seyreder ve teşhisi kolaydır ancak hiçbir belirti vermeden de seyredebilir. İşte bu sessiz seyreden Hepatit B vakaları nedeniyle dünya sağlık örgütü her hamile kadının ilk üç ayda mutlaka Hepatit B yönünden taranması gerektiğini söyler. Neden? Çünkü bu annelerden bebeklere % 20 oranında virüs bulaşır. Eğer anne HBsAg pozitif ise %10 ila 20 oranında virüs bebeğe bulaşır. Eğer anne hem HBsAg hem de HBeAg pozitif ise virüs %90 bebeğe bulaşır.
Peki anneden bebeğe Hepatit B virüsü ne zaman ve nasıl bulaşır?
İşte bu bulaşmaların pek çoğu doğum sırasında anne kanı ile temas ve vajinal salgılar ile temas sırasında olur. Eğer annenin hepatit B testleri biliniyor ise bebeğe doğar doğmaz yapılacak olan Hepatit B immün globülin ve aşı hayat boyu bebeği koruyacaktır. Bu immün globülin ve aşı sayesinde bulaşma oranı %0-3 arasına çekilebilmektedir.
Bebeklerde Hepatit B çok tehlikeli seyreder bu bebeklerde Hepatit B %90 oranında kronikleşir ve hayatlarının orta yaş dönemlerinde karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanseri şeklinde ortaya çıkar. İşte bu nedenle gebe kadınların ilk perinatal muayenede Hepatit B testlerinin yapılması gerekir
Nedir bu testler:
• HBsAg,
• Anti-HBs,
• HBeAg,
Günümüzde yeni doğan bebekler rutin olarak doğar doğmaz Hepatit B virüse karşı aşılanmaktadır, ancak Hepatit B li anneden doğan bebeklerin ayrıca immün globülin ile de korunmaları gerekir.
Gebelikte Hepatit C
Gebelik genellikle kadınların 20-40 yaş arası yaşadıkları bir olgudur ancak bu yaş aralığı aynı zamanda Hepatit C nin de en sık görüldüğü yaş gurubudur. Hepatit c hastalığı risk faktörü taşıyan her kadının gebelik sırasında Hepatit C açısından taranması gereklidir.
Hepatit C li anneden bebeğe bulaşma
Gebelik sırasında hepatit C virüsü bebeğe geçebilir. Hepatit C virüsü miktarını gösteren HCV RNA PCR testi bu konuda bir fikir verir. HCV RNA PCR testi kanda bulunan virüs miktarını gösteren bir testtir ve değeri 1 ml kanda 1 milyon olmuş ise virüs %18 -20 oranına bebeğe de bulaşır. Eğer HCV RNA PCR değeri düşükse bulaşma ihtimalide düşer. Hepatit C virüsün anneden bebeğe bulaşmasını azaltacak veya engelleyecek bir tedavi imkanı halihazırda mevcut değil.
Anne ve bebeğin bir enfeksiyon hastalıkları uzmanınca düzenli olarak takip edilmesi gereklidir.
Gebelikte hepatit ilaçları:
Kronik hepatit tedavisinde kullanılan interferon gebelikte kullanılamaz. İnterferon kullanan hastaların ise gebe kalmaları istenmez. Hatta ilacın kesilmesini takiben 6 ay içinde dahi gebe kalınması istenmez çünkü bebekte doğumsal anormalliklere neden olmaktadır. Hepatit tedavi ilaçları süte de geçtiğinden süt veren annelerin tedavi sırsında doktora danışmaları gereklidir.
Sonuç olarak
Hepatit E hariç diğer hepatitlerin seyri gebelik ile değişmez, Hepatit A ve Hepatit B gebelik sırasında bebeğe bulaşabilir ancak aşı ve immün globülin ile bu geçiş büyük oranda önlenebilir ve bebek korunabilir.
Hepatit C nin bebeğe geçişi annedeki viral yüke bağlı olarak değişir. Hepatit C viral yükü ml de 1 milyon ve üstü ise %18 oranında bebeğe virüs bulaşır.
Her gebe hamileliğin ilk aylarından itibaren hepatit için test edilmeli ve gerekirse anne ve bebek aşı ve immün globülin ile korunmalıdır.
Hepatit virüsleri dışında gebelerde sarılığa neden olabilecek diğer sebepler atlanmamalıdır.
HEPATİT A
Hepatit A enfeksiyonu genellikle iyi yıkanmamış yiyecek ve içeceklerden bulaşır. Tam olarak kendiliğinden iyileşen bir sarılık türüdür, kalıcı hastalık yapmaz. Taşıyıcılık yaratmaz. Gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonun bebekte bir anomali yada sakatlık yaratmaz.
HEPATİT B
Hepatit B cincel yollla ve kan ürünleri ile bulaşabilen bir virüs enfeksiyonudur. Bu yollar dışında en önemli bulaş nedenlerinden birisi de doğumdur. Doğum sırasında anneden bebeğe geçebilmektedir. Doğumdan önce gebelik sırasında anneden bebeğe geçiş olmaz bu yüzden herhangi bir anomali yada sakatlık yaratmaz.
Hastalık bir şekilde kişiye bulaştıktan sonra 2-6 ay arasında değişen bir kuluçka döneminden sonra grip benzeri hafif belirtilere neden olur ve bu başlangıç enfeksiyonundan sonra bazılarında kalıcı olarak yerleşir ve buna “taşıyıcılık” denir. Herkeste bu taşıyıcılık oluşmaz, enfeksiyon tamamen iyileşir ve bağışıklık gelişir.