Viladethane, Osmanlıca’da Doğumevi anlamında kullanılmaktadır. Veled kelimesi ise Osmanlıca’da çocuk, piç, afacan anlamındadır.
Veledhane’nin karşılığı da Piçhane’dir. Umm-i veled ise, “Efendisinden çocuğu olan nikâhsız cariye” anlamında kullanılmaktadır.
İlk girişime izin verilmez
Osmanlı döneminde 1885 yılında Vehbi Bey İstanbul’da bir viladethane açma girişiminde bulunur. Viladethane’nin planını da çizdirmiş olmasına rağmen saraydan izin çıkmadığı için çalışmalar durdurulmuştur.
Gizlice açılır
Daha sonraki yıllarda Osmanlı’da ilk “Viladethane” 1892 yılında Dr.Besim Ömer Paşa tarafından İstanbul’da açılır. Ancak, Viladethane’nin açılması tepkilere neden olur. Dr.Besim Ömer Paşa’ya çeşitli hakaretler edilir, evi taşlanır. Besim Ömer Paşa, şeytan ilan edilir. Tepki gösterenlerin öne sürdükleri gerekçe ise “Piçhane” kurmasıdır.
Dr.Besim Ömer Paşa, kadın doğum uzmanı olan bir bilim insanıdır. Mücadelesini bırakmayan Dr.Besim Ömer Paşa, Gülhane Askeri Tıbbiye’nin yakınındaki, üç oda ve bir sofadan ibaret olan binada ilk “Viladethane” yi (doğumevini) gizlice açar. Böylelikle bilim, uygar yaşam, sarayı gizlice kuşatmış olur. Çünkü viladethane binası Topkapı Sarayı surlarına bitişiktir. Dr.Besim Ömer Paşa tüm çalışmaları saraydan gizleyerek yürütür.
Gazetelere yazı
İlk Doğumevini gizlice kuran Dr.Besim Ömer Paşa, doğum yapacak kadın bulabilmek için gazetelerde yazılar yazmaya başlar. Özellikle de “fakirhane”lerde doğum yapan kadınların, normal şartlarda bile sağlıksız koşullarda yaşadığını belirterek doğum sonrasında bakımsızlıktan öldükleri gerçeğini yazılarında sık sık vurgular.
Padişah izin vermek zorunda kalır
Dr.Besim Ömer Paşa, bu ilk doğumevinde son sınıf öğrencilerine 24 saat arayla, altışar kişilik gruplar halinde nöbet tutturur. Doğumevi, bu alanda nice uzman doktorun yetiştiği bir okula dönüşür. Doğumevi‘nin başarısı İstanbul’da dilden dile yayılır. Öyle ki bina başvuruları kabul edemez hale gelir. Halkın doğumevi açılması talebi karşısında Osmanlı padişahı II. Abdülhamit daha fazla durmayarak; 1904 yılında yeni bir viladethane (doğumevi) yapılmasına izin vermek zorunda kalır. Bu izin, Dr.Besim Ömer Paşa’nın zaferinin saray tarafından da kabul edilmesi anlamına gelmektedir.
Op.Dr.Abdulaziz Akkaya
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı