Cesarean Section – A Brief History kaynağına dayanarak sezaryen sırasında annenin ölmediği ilk ameliyatın 1500’lü yıllarda gerçekleştiğini söyleyen Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Abdulaziz Akkaya , 1800’lü yılların sonlarına doğru bile sezaryen sırasında anne ölümlerinin %85 oranda olduğunu söyledi.
Halk arasında yanlış olarak sezeryan veya sezeryen olarak adlandırılsa da doğru yazılışın sezeryan olduğunu söyleyen Op. Dr. Abdulaziz Akkaya , sezaryenin tarihçesi üzerine çeşitli bilgiler verdi.
Sezaryen ismi nereden geliyor?
“Kesin olarak bilinmemekle birlikte bir inanışa göre sezaryen ismi antik roman imparatoru Sezar’ın (Jül Sezar) isminden gelmektedir. Sezar’ın doğumunun tarihte ilk defa bu yöntemle geliştiği iddia edilse de, Sezar’ın doğduğu milattan önceki yıllarda sezaryen ameliyatı yapılması olanaksızdır. “ diyen Op.Dr.Akkaya, “Sezar’ın annesinin Sezar yetişkin yaşa gelene kadar yaşadığı biliniyor. Dolayısı ile o yıllarda sezaryen gibi bir yöntem uygulansa ve bebek canlı bile kalsa, annenin ameliyattan sonra yaşaması mümkün değildir. (kanama ve enfeksiyon nedeniyle ölmesi kaçınılmazdır.) “ şeklinde konuştu.
Diğer ve daha mantıklı bir inanışa göre ise sezar kelimesi latince kesmek anlamına gelen “caedare” kelimesinden gelmektedir.
Anne ve bebek ölüyordu
Sezaryen ameliyatının çok eski yıllarda antik çağlarda bile ilkel olarak uygulandığının bilindiğini ifade eden Op.Dr.Akkaya, “O yıllarda henüz ameliyat ve anestezi teknikleri ve gerekli ilaçlar geliştirilmediği için sezaryen ameliyatı ameliyattan sonra annenin öleceğine kesin gözüyle bakarak sadece bebeği kurtarmak amacıyla yapılan bir ameliyattı. Aslında bir ameliyattı demek yerine bir kesiydi demek daha doğru çünkü ameliyatın gereği olan hiçbir kural o yıllarda henüz gelişmemişti. Kanamayı durdurmak, enfeksiyonları engellemek, annenin ağrı hissetmesini engellemek için hiçbir yöntem yoktu. Uzun saatler ve günler geçmesine rağmen normal yolla doğamayan bebeği annenin ölümünü göze alarak sezaryen kesisi ile doğurturlardı, tabi bu çok nadiren uygulanan bir yöntemdi çoğunlukla sezaryen yapılmadığı için bu tür durumlarda anne de bebek de kaybedilirdi.”
Sezaryen sırasında ilk defa ne zaman ölüm olmadı ?
– Sezaryen sırasında annenin ölmediği ilk ameliyat 1500’lü yıllarda gerçekleşmiştir.
-1800’lü yılların sonlarına doğru bile sezaryen sırasında anne ölümü %85 kadar yüksek orandaydı. Ölümler çoğunlukla ameliyat sırasında kanamanın durdurulamaması nedeniyle olurdu.
– Amerika’da ilk başarılı sezaryen ameliyatı West Virginia eyaletinde Dr. Jesse Bennett tarafından 1794 yılında gerçekleşmiştir. Eşi Elizabeth’i ameliyat etmiştir.
– İngiltere’de ilk başarılı sezaryen ameliyatı 1815-1821 yılları arasında bir tarihte James Miranda Stuart Barr isminde bir kadın tarafından gerçekleştirilmiştir.
– 1876 yılında İtalyan profesör Eduardo Porro sezaryen ameliyatı yapılan kadınların ameliyat sırasında rahimlerinin de alınmasını önermiştir ve uygulamıştır. Bunu savunmasındaki amaç kanamayı durdurabilmek ve enfeksiyonları önlemektir.
– Bu yıllarda henüz günümüzdeki kendiliğinden emilerek kaybolan sütür (dikiş) mataryelleri olmadığı için cerrahlar rahimdeki kesiklere ve karın içerisine dikiş atmaktan kaçınırlardı çünkü bu dikişler alınmadığı için ameliyat sonrasında enfeksiyonlara neden oluyordu.
– 1928 yılında penisilin Alexander Fleming tarafından bulundu ve 1940 yılında ilaç olarak kullanılmaya başlandı. Bu tarihten sonra sezaryen ve diğer ameliyatlarda enfeksiyonlar oldukça azalmıştır.
– 1900’lü yılların başlarında Prof. John Martin Munro Kerr’in tarif etmesi sayesinde sezaryende uterus (rahim) alt segment transvers şekilde (Şekil 1, C) kesilmeye başlandı ve bu sayede enfeksiyon ve uterus rüptürü (yırtılması) gibi komplikasyonar azaldı. Böylelikle sezaryen ameliyatı hekimler tarafından daha az korkulur, daha çok tercih edilir bir ameliyat haline geldi. Daha önceleri uterus dikine kesilirdi.